دین و زیست شناسی

ارتباط میان دین و زیست شناسی به لحاظ تاریخی منوط به نظریه تکامل بوده است اندکی پس از آن که‌ داروین آرای خود را مطرح کرد ، جامعه ی مذهبی دچار اختلاف شد و عجیب آن که محافظه کاران در هر دو سوی دعوا حضور داشتند. یک گروه تکامل را خطری هولناک برای ایمان میدیدند زیرا تمایز میان انسان و سایر جانوران را کنار میگذاشت، طرفداران مذهبی داروینیسم نظریه ی تکاملی را شاهدی شگفت آور بر شیوه ی کار خدا از طریق قوانین طبیعی میدانستند. دامنه ی این نبرد به قرن بیست و یکم هم کشیده شده است. مسائل اصلی همان است که بود، اما در جهان معاصر جریان اصلی علم از جایگاه مهمتری برخوردار است.

متفکران بسیاری کوشیده اند که نقش و کارکردهای دین را در قالب نظریه های علمی درآورند. چنین دیدگاهی را در اینجا به تفضیل شرح دادیم. اگرچه اذعان داریم که بر حسب داده های پژوهشی درباره ی دوقلوها تعبد دینی از نوعی جنبه ی ارثی برخوردار است، معتقدیم که هیچ رابطه ی مستقیمی میان دین و علم وراثت وجود ندارد. رابطه ای غیر مستقیم در این میان میتوان یافت زیرا دین در زندگی کارکردهای گوناگونی دارد. عقیده ی ما بر آن است که ایمان مذهبی نیاز‌ مردم را به معنا، مهار و ارتباطات اجتماعی برطرف میکند. هرچند این‌ رویکرد آزمون پذیر است، لازم نیست که با آرای اساسی دین به طور عام یا هر الاهیات خاصی در افتد. دین در جریان رایج زیست شناسی و علوم اجتماعی به صورت جالب توجه درآمده است. مردم شناسی و رشته ی جدید اما بسیار بحث انگیز زیست شناسی اجتماعی دیدگاه هایی را در مورد ریشه ها و نقش های احتمالی دین مطرح کرده اند. نظریه های بزرگ و فراگیر ممکن است به لحاظ فکری جالب باشند، اما تا وقتی یه پژوهش مفید و ارزیابانه نینجامند، اصولا عقیم می مانند. پژوهش درباره ی دین و مغز امروزه یک عرصه‌ پژوهشی ((داغ)) بنظر می رسد، امل اساسا در دوره ی طفولیت است. لیکن کار در این حوزه راه های تازه ای را به سوی فهم همبسته های زیست شناختی تجربه و عمل مذهبی گشوده است. پژوهش های مربوط ضمنا نشان داده اند که این جنبه های ایمان از تاثیرات جسمی غالبا مثبت هم برخوردارند . از دیدگاه وسیع تر، باید اذعان کنیم‌ که استعمال برخی موارد( مثلا مواد مخدر) و اعمال آیینی( مثلا گرسنگی کشیدن، مثله کردن و غیره) از نظر جسمی زیان آور است. به طور کلی، هنوز باید کار زیادی صورت بگیرد تا مسائل مربوط به علت، همبستگی و تاثیرات میان بیان مذهبی و این فرایند های جسمانی روشن شوند.

سرانجام دین و عقاید الاهیاتی ممکن است به عنوان متغیر های مستقل در ایجاد حالات تندرستی یا عدم سلامت جسمانی دخیل باشند. با عنایت به تاکید ملی ما بر بهداشت که توجه ما را به مسائلی از قبیل عادات غذایی و آثار زیان بخش سیگار، الکل و سوء استعمال مواد مخدر معطوف میدارد، از سبک زندگی گروه هایی نظیر مورمون ها درس های روشنی میتوان آموخت.

کاملا روشن است که دین اگرچه به ظاهر بسی دور از زیست شناسی است، در عمل از بسیاری جهات با آن ارتباط دارد. نوک این کوه یخ اینک نمودار شده است، اما هرچه علم پیوند های گوناگون دین و زیست شناسی را بیشتر بررسی کند پیکر این کوه بیش از پیش نمایان ‌میشود.

روانشناسان  فیزیولوژیک فقط از منظر فیزیولویک به روان‌شناسی نگاه می‌کنند؛ یعنی به هر پدیده روانی فقط از منظر فیزیولوژیک نگاه می‌کنند.

منبع: کتاب روانشناسی دین براساس رویکرد تجربی(اسپیلکا)، مترجم دکتر محمد دهقانی